Милано

Милано е вториот најголем град во Италија и главен град на регионот Ломбардија. Самиот град има население од околу 1,35 милиони, додека неговата урбана област е петта најголема во рамките на ЕУ и најголема во Италија со проценето население од околу 5,2 милиони. Големото ширење на градот кое следеле по повоениот економски бум во 1950-тите и 1960-тите и растот на пространата урбана област, наведуваат дека градот има влијание и надвор од неговите административни граници, создавајќи метрополитенска област од седум до девет милиони луѓе. Според Евростат, метрополитенската област има население од 8.071.271 луѓе во 2011. Таа се вбројува во т.н. Сина банана, област во Европа со најмногу население и индустриска густина.
Милано бил основан од Келтите. Подоцна, градот бил освоен од Римјаните, станувајќи главен град на Западното римско царство. Во текот на Средниот век, Милано се развил како трговски и банкарски центар. Низ вековите бил освојуван и владеен од Франција, Хабсбуршка Шпанија и Австрија, до 1859 кога градот конечно бил припоен од новото Кралство Италија. Во текот на раните 1900-тите, Милано ја предводел индустријализацијата на младата нација, станувајќи економски, социјален и политички центар. Лошо погоден од уништувањата во Втората светска војна и по суровата нацистичка окупација, градот станал главен центар на италијанскиот отпор. По војната, градот доживеал силен економски бум, привлекувајќи голем број на имигранти од руралната Јужна Италија. Во текот на последните декади, Милано привлекува голем број на странски имигранти и денес повеќе од една шестина на неговото население е со странско потекло.

Милано е главен индустриски, трговски и финансиски центар на Италија и водечки глобален град. Во неговиот финансиски центар се наоѓа италијанската берза (Borsa Italiana) и седиштата на најголемиот дел на националните банки и компании. Градот е познат како еден од главните градови во светот на модата и дизајнот. Благодарение на неговите важни музеи, театри и знаменитости (вклучувајќи ја Миланската катедрала, петта најголема катедрала во светот и Санта Марија деле Грацие, украсена со слики на Леонардо да Винчи, дел од светското културно наследство) Милано привлекува повеќе од два милиони посетители секоја година. Во него се наоѓаат бројни институции и универзитети, со повеќе од 185.000 студенти во 2011, т.е. 11 проценти во целата земја. Градот е исто така познат по неколку меѓународни настани и саеми, како што се Миланската модна недела и Саемот за мебел, најголем од таков вид во светот, и ќе биде домаќин на светскиот саем Експо 2015. Милано е дом на два големи фудбалски клубови, Милан и Интер.

Венеција

Венеција — главен град на регионот Венето и провинцијата Венеција во североисточна Италија. Изградена е на 118 мали острови во устието на реката Бренте во венецијанскиот залив. Позната е и како „град на каналите“. Повеќе од илјада години Венеција била главен град на Венецијанската Република.
Градот бил основан во 569 година кога група бегалци, за да се спасат од инвазијата на Лонгобардите, се населиле во крајбрежната област.
До градот има и железничка пруга и автопат преку големиот „лагунски мост“. На островот Лидо се наоѓа и аеродромот “Марко Поло”.
Венеција има над 170 канали по кои пловат гондоли, чамци, мали параброди и моторни бродови. Најголем е Големиот канал на кој се наоѓа познатиот мост „Ријалто“, а околу 380 помали и поголеми мостови служат за премин преку каналот.
Венеција има многу познати архитектонски и уметнички споменици: Дуждова палата, црквата Свети Марко и деведесет други цркви, богати музеи, уметнички галерии, познатата академија на уметностите, опсерваторија и други научни и културни установи. Во неа се одржуваат и познатиот Венецијански филмски фестивал, Биеналето, Тетарскиот фестивал. Позната е и по изработката на предмети од стакло (потекнува од островот Мурано), чипка, сребро, злато, кожа. Во предградијата на Венеција се наоѓа индустриска зона, а во близина се многубројните плажи, од кои најпозната е Лидо.
Најзначајните економски средства на градот произлегуваат од туризмот, додека другите производствени активности се префрлени на копно, во блиските центри како Местре и Маргера. Од оваа причина многу изворни жители на Венеција се преселуваат а прекрасните венецијански палати се напуштаат и се употребуваат во туристички цели.

Рим

Рим (италијански: Roma) — град и посебна општина во Италија. Рим е главен град на Италија како и главен град на Лацио. Со 2.8 милиони жители на 1,285.3 км² е исто така најголемиот и најнаселениот град и општина и четврти по број на жители град во рамките на Европската Унија. Околу 3.2 до 3.7 милиони жители живеат во Римското градско подрачје. Град се наоѓа во централно-западниот дел на Италијанскиот Полуостров, на самата река Тибер во границите на областа Лацио во Италија.
Времетрањето на Римската историја се проценува на две и пол илјади години. Овој град бил главен град на Римското Кралство, Римската Република и Римската Империја, која била доминантна сила во Западна Европа и во земјите кои граничат со Средоземното Море околу седумстотини години, од I век п.н.е. сè до VII од н.е. а самиот град се смета за еден од родните места на западната цивилизација. Од I век од н.е. Рим бил седиште на Папата, и по завршувањето на византиската доминација, во 8иот век станал главен град на државите со кои владеел Папата, овој период траел се до 1870 година. Во 1871та година Рим станал главен град на Царството Италија, а во 1946тата година и главен град на Италијанската Република.
По годините на средниот век, Рим бил под дирекција на Папите, како што се Александар VI и Лео X, кои го промениле градот во еден од најголемите центри на Италијанската Ренесанса, заедно со градот Фиренца. Сегашната верзија на базиликата св. Петар била изградена, како и Систинската Капела била насликана од страна на големиот Микеланџело. Познати уметници и архитекти, како што биле Браманте, Бернини и Рафаел престојувале некое време во Рим, придонесувајќи за ренесансата и барокната архитктура на самиот град.
Рим беше рангиран во 2010 година како бета+ светски град од страна на “Организацијата за најважните светски градеви” (GaWC- The World’s Most Important Cities Organization ), како и 28ми по ред најважен глобален град. Во 2007 година, Рим беше 11ти по ред најпосетуван град во светот, 3ти најпосетуван град во границите на Европската Унија, и најпопуларна туристичка атракција во Италија. Овој град е еден од најуспешните Европски градеви. Неговиот историски центар е на листата на УНЕСКО како светско културно наследство. Спомениците и музеите како што е Музејот Ватикан и Колосеумот се помеѓу 50те најпосетувани туристички дестинации (музејот Ватикан со 4.2 милиони туристи и Колосеумот со 4 милиони туристи секоја година). Рим беше домаќин на Летните Олимписки Игри во 1960 година.

Култура

Првите литературни дела пишувани на италијански дијалекти, наместо на латински јазик, се појавиле во XIII в. Благодарение на творештвото на Данте Алигиери (Божествена комедија, 1300/21), Франческо Петрарка (Песнарка) и Џовани Бокачо (Декамерон, 1348/53), тосканскиот дијалект станал доминантен во XIV век. Во Фиренца се афирмирал италијанскиот како книжевен јазик (почеток на XV век), а напоредно се развивале и сите други уметнички изрази со кои бил навестен периодот на општата преродба (ренесанса).
Со творештвото на сликарот и архитект Џото (фрески во црквите во Асизи, Падова, Фиренца) во преродбен период навлегле и ликовните уметности. По делото и дејноста на музичкиот теоретичар Гвидо Аретински (XI в.), патувачките музичари и пејачи и творците на граѓанската музика, раната ренесанса се почувствувала во световните дела на композиторот Франческо Ландини (XIV век). Италијанскиот XVI век ја разбранувал цела Европа. Тоа е времето на писателите Николо Макијавели (Владетелот, 1513), Лодовико Ариосто (Бесниот Орландо, 1516, 1532) и Торквато Тасо (Ослободен Ерусалим, 1574), на универзалниот уметник и научник Леонардо да Винчи (Тајната вечера; о. 1495, Мона Лиза, 1503/6), на скулпторот, сликар и архитект Микеланџело Буонароти (Пиета 1496; Давид 1501/4; Мојсеј 1515/6; Страшниот суд 1536/41), на сликарите Тицијано Вечелио (Бахус и Аријадна 1520/23; Венера и Адонис 1554) и Јакопо Тинторето (Распетие 1588; Тајната вечера 1594), како и на филозофот Џордано Бруно и астрономот, математичар и физичар Галилео Галилеј. Следувала ерата на големи промени/пресврти во филозофијата, се појавило просветителството, биле извршени реформи во трагедијата (Виторио Алфјери) и во комедијата (Карло Голдони). Меѓу сликарите, печат на XVIII в. му дале и делата на Џовани Батиста Тјеполо (сцени од животот на Клеопатра, 1745; на Фридрих Барбароса, 1757) и Антонио Каналето со своите ведути на Венеција.
По основачот на оперското творештво Јакопо Пери (Дафне 1597), втемелувачот на стилот белканто Џулио Качини (о. 1545-1618) и приврзаникот на драмскиот стил во операта Клаудио Монтеверди (Орфеј 1607; Крунисувањето на Попеја 1642), италијанската музика добила раскошен замав на оперската сцена (Алесандро Скарлати, Триумф на честа 1718; Џовани Перголези, Слугинката господарка 1733; Доменико Чимароза, Таен брак 1792), која својот зенит ќе го доживее во XIX век. Напоредно, создавале и прочуените композитори Антонио Вивалди (1678-1741) – творец на формата концерти во три става, Џузепе Тартини (1692-1770) – автор на творби со романтичарска инспирација, и Доменико Скарлати (1685-1757) – композитор на предкласичните сонати во рококо стил. Векот XIX е време на италијанската опера, кога своите вредни дела ги создале Џоакино Росини (Севилскиот берберин 1816; Вилхелм Тел 1829), Винченцо Белини (Норма и Месечарка 1831; Пуританци 1835), Гаетано Доницети (Љубовна напивка 1832; Лучија ди Ламермур 1835), великиот Џузепе Верди (Набуко 1842; Риголето 1851; Травијата и Трубадур 1853; Аида 1871), Пјетро Маскањи (Кавалерија рустикана 1890), Руџеро Леонкавало (Палјачи 1892) и Џакомо Пучини (Боеми 1896; Тоска 1900; Мадам Батерфлај 1904), кој навлегол во XX век. Со првите трактати за танцот на Доменико да Пјаченца (?-1462), Гулјелмо Ебрео (XV в.) и Антонио Корнацано (XVI в.) биле поставени темелите на идната балетска уметност. На нивното дело се надоврзал Чезаре Негри (XVI в.) чија балетска школа во Милано образовала кадри за сите европски дворови. Балетот од Италија се пренел во Франција, а потоа и низ другите европски земји.
Италијанскиот филм почнал да се произведува во 1904 г., остварил некои специфични жанрови (псевдоисториски спектакл...), се потчинил на политиката во ерата на фашизмот, а најголемите дострели ги реализирал во периодот по Втората светска војна, создавајќи дела во неореалистички правец кој подразбираше снимање во реални амбиенти на последиците од Војната, бедата, остатоците од фашистичкиот период, невработеноста... Меѓу најзначајните автори на неореализмот се режисерите Роберто Роселини (Рим отворен град 1945; Германија година нулта 1948), Виторио де Сика (Чистачи на чевли 1946; Крадци на велосипеди 1948; Чудо во Милано 1950), Џузепе де Сантис (Трагичен лов 1947; Рим во 11 часот 1952), Лукино Висконти (Земјата трепери 1948), Алберто Латуада, Луиџи Цампа и сценаристот Чезаре Цаватини. Во 60-тите години на XX в. се појавија изразити индивидуалисти какви што се: Федерико Фелини (Улица 1954; Кабириините ноќи 1957; Сладок живот 1959; Амаркорд 1974) – кој ги сублимира неореалистичките принципи со поетски опсервации, понекогаш блиски до надреализмот, и Микеланџело Антониони (Ноќ 1960; Црвена пустина 1964; Професија репортер 1975). Напоредно со сите овие дејности, Италија уште во XI и XII век има развиено цела мрежа универзитети, кои спаѓаат меѓу најстарите во Европа. Иако во некои извори се наведува дека Парма го добила својот универзитет во 1065 година, вообичаено Болоњскиот Универзитет од 1119 (или:1088?) година се смета за прв на Полуостровот. Други универзитети основани до почетокот на XIV век: Модена 1175, Перуџа 1200, Падова 1222, Неапол 1224, Сиена 1240, Мачерата 1290 и Рим во 1303 година, град во кој бил основан Конзерваториум во 1570 г.

Политика

Уставот од 1948 година основал дводомен парламент (Parlamento), кој е составен од Застапнички дом (Camera dei Deputati) и Сенат (Senato della Repubblica) како и посебно судство.
Претседателот на Републиката се бира на секои 7 години, а го бира парламентот заедно со мал број на одбрани регионални пратеници. Претседателот го предлага претседателот на владата, односно премиерот кој ги предлага останатите министри.
Поголем број од министрите треба да ја зачуваа довербата на двата органа.
Претставниците на двата органа на парламентот се бираат на избори, а се користи мешан состав. Спрема законите од 1993 год., 75% од местата во парламентот завземаат претсавници на округот, а преостанатите 25% се распоредуваат пропорционално. Застапничкиот дом има 630 претставници. Освен 315-те претставници кои се бираат, Сенатот содежи и бивши претседатели, како и различни персони именувани доживотно во складот со правилата на Уставот. Претставниците на двата дома се бираат на 5 години. Законите можат да се предлагаат од двата дома, односо од двата органи.
Италијанското судство е основано споре Римското право, наполеонски код и статути. Уставниот суд (Corte Costituzionale) одлучува за уставноста на законите. Тој бил основан после Втората светска војна.

Географија

Планинска земја со високите Алпи на север (Монте Бјанко/Мон Блан, 4.807 м) и Апенините во централниот дел на Апенинскиот Полуостров (Монте Корно, 2.914 м). Јужно од Алпите се протега големата низина Ломбардија во долината на По, а мали низини се простираат во некои крајбрежни региони. Во јужниот дел има неколку вулкани, меѓу кои активни се Везув, Вулкано, Етна и Стромболи. Хидрографија: реки – Адиџе, Арно, По, Талјаменто и Тибар; езера – Болсано, Гарда, Комо, Маџоре и Тразимено. Клима: средоземна на островите и во поголемиот дел на Полуостровот, умерено-континентална во Ломбардија и планинска во северните алпски области.

Историја

Рана историја

Територијата на денешна Италија била населена пред околу 500.000 години во времето на долниот палеолит. Просторот бил населен од страна на неандерталскиот човек. Најпознатите италијански праисториски цивилизации живееле во периодот на Неолитот. Овде спаѓаат Камунската цивилизација, Терамарската, Виланованската и други. Во праисторијата, Апенинскиот полуостров и неговата површина била поинаква за разлика од денес. Така на пример островот Елба и Сицилија биле поврзани со копното, Венеција била плодна рамнина со влажна клима. Присуството на неандерталскиот човек е докажано според археолошките останки кои датираат од околу 50.000 години. Современиот човек на овие простори се појавил за време на горниот Палеолит. Останки од Aurignacian се пронајдени на овие пристори и датираат од пред околу 34,000 години. Остатоци од праисториска Италија подоцна биле пронајдени во Лигурија, Ломбардија (покрај Вал Камоника) и во Сардинија. Најпозната мумија пронајдена во 1991 година во е Отзи, и датира од околу 3000 п.н.е.

Италијанците се потомци на старите племиња кои уште во почетокот на првиот милениум п.н.е. се населиле во краевите помеѓу Алпите и по целиот Апенински Полуостров и Сицилија. Овие народи биле од различно потекло, а најстари биле Лигурите и Илирите. Грците во 7 век п.н.е. и 8 век п.н.е. колонизирале голем дел од медитеранското крајбрежје, од источните делови на Црно Море до денешниот град Марсеј. Воспоставиле контрола над Сицилија и јужниот дел на Апенинскиот полуостров. Ова место било нарекувано Магна Граециа кое во превод значи голема Грција. Географите единствено не се слагале околу тоа дали Сицилија спаѓала во составот на Голема Грција или не. Страбон сметал дека истата била во нејзиниот состав. Некаде во 8 век п.н.е. на територијата на денешна Италија се населиле и Етрурците кои се прошириле до реката По и Корзика. Вo близина на територијата на денешна Венеција истотака живееле Венетите, додека Сабјаните и Латините живееле во градот Лацио и околу него. Френтаните, Пицентите и Маручените се населувале околу Јадранското приморје. Со мешање на сите овие племиња се создал новиот народ Италијанците.
Секако Италијанците се создале главно од едно поголемо племе (плус со мешање на горенеаведените) кои се нарекувале Итали по кои што го добиле и денешното име. Италите не биле едно главно заедничко племе, туку ова племе било поделено на четири племиња: Латини, Фалисци, Осци и Умбри или Умбријци. Ова биле луѓе кои главно се занимавале со поледелство и одгледување на стока. Со ширењето на моќта на Рим некаде околу 5 век п.н.е, италските племиња влегле во составот на Римската држава и станале нивни сојузници. Тие добиле Римско граѓанско право после војната која се водела од 90 до 89 год. п.н.е. Иако на почетокот било целовито подоцна се поделило на два дела и тоа: Источно Римско Царсто и Западно Римско Царство. Во составот на Римското царство влегла и Македонија како Римска провинција.

Модерна Италија

Референдум во 1946 година ја создал Република Италија. Италија е член на НАТО и ЕУ. Рим главниот град на Италија името го добил по Ромул и Рем
Италија во 1957 година била една од државите која ги поставила темелите на Европската Унија. Тоа и допринело да се развие во господарски и политички смисол. Станала една од водечките сили во целиот свет и спаѓа во групата на земји G8.

Вовед

Италија  — јужноевропска земја, географски сместена на Апенинскиот Полуостров и два големи острови во Средоземно морe: Сицилија и Сардинија.
На север преку Алпите се граничи со Франција, Швајцарија, Австрија и Словенија. Независните земји Сан Марино и Ватикан се сместени на италијанска територија. Главен град е Рим а други попознати градови се Венеција Милано